18 Mart’ın kahramanlarına ait yeni belgeler

MEHMET BAYER - 18.03.2022 - HİBYA - 18 Mart 1915'te Çanakkale Boğazı'nı geçilmez kılan Dardanos Bataryası'nın Komutanı Hasan Efendi ile Takım Zabiti Mevsuf Efendi'ye ait yeni belgeler, Çanakkale Savaşları Enstitüsü araştırmacıları tarafından gün yüzüne çıkarıldı.

Çanakkale Boğaz Muharebeleri sırasında, boğaz tahkimatının en önemli savunma birimlerinden biri olan Dardanos Bataryası, 18 Mart 1915 günü büyük bir kahramanlık örneği sergilemişti. Kepez Burnu yükseltisinde konuşlu batarya, 18 Mart 1915 günü elde edilen zaferin en büyük kahramanlarından biriydi. 

Çanakkale Müstahkem Mevkii Komutanlığı, 2. Ağır Topçu Tugayı, 3. Ağır Topçu Alayı, 1. Ağır Topçu Taburu'nda 1. Batarya olarak görev yapan Dardanos, kara ve deniz topçusu arasında karşılıklı devam eden muharebeler boyunca çok sayıda isabet aldı.

18 Mart 1915 sabahı, saat 10.00'da önce 7, 20 dakika sonra ise 11 düşman zırhlısı boğaz önünde görüldü. Bunlardan 5'i boğazdan içeri girmeye çalışırken, diğerleri Kumkale ve Seddülbahir önünde bir süre bekledi, daha sonra Hisarlık, Tenker, Domuzdere, Karanlık Liman ve Karantina civarlarını ateş altına aldı. Saat 11.30'da ise Dardanos'a ateş başladı. Bir süre sonra 6 zırhlı daha muharebeye dahil oldu.

Dardanos Bataryası, saat 12.00 civarında ateşe başladı ve 1 saat kadar bu mücadelesini sürdürdü. Ancak bir süre sonra Dardanos’un topları, yoğun toz, toprak parçaları ile iğnelerinin barut çamurundan şişmesi nedeniyle ateş edememeye başladı. Bu süre içinde toplar temizlenirken, personel korunaklı mahallere alındı. 

Hasan ve Mevsuf efendiler şehit oldu

Arızadan dolayı ateş kesildiği sırada Batarya Komutanı Hasan Efendi, gerekli tamir işlemleri hakkında bilgi almak için telefona geldi. Tam bu sırada, bulundukları sargı mahalline isabet eden merminin patlaması sonucu Mülazım-ı Evvel Hasan Efendi, Takım Zabiti Mevsuf Efendi ve 4 sıhhiye neferi, suların tahliyesi için açılan hendekte şehit düştü. Telefoncu er İbrahim ile yedek subay adayı İzmirli Halim Efendi de daha sonra şehitlik mertebesine ulaştı. Bunun üzerine bataryada geçici bir sessizlik hakim oldu. 

Mülazım-ı Evvel Hasan Efendi, vazifesi ve mesleğine bağlı, çalışkan, sakin bir subaydı. Dardanos'un önemli pozisyonu dikkate alınarak, bu bataryanın fedakar bir elde bulundurulması için 8. Obüs Alayı'ndan alınarak burada görevlendirilmiş, toplarına gösterdiği bakım, görevi sırasındaki heves ve gayreti, mesleğindeki liyakat ve iktidarıyla büyük hizmetler vermişti. 
Mevsuf Efendi de en şiddetli ateş altında, toptan topa koşarak en buhranlı zamanlarda maiyetinin maneviyatını yüksek tutmuş, cesur ve genç bir subaydı. Nitekim 2. Tugay Komutanı Albay Mustafa Talat Bey, gün sonu bağlılarına gönderdiği raporda iki subayın kaybını şöyle iletmişti: ''Bugünkü zayi'atımız arasında en büyük zıya', bu iki genç arslan yavrusunun şehadetidir. Cenab-ı Hak bu muhterem şehidleri, eltaf-ı samedaniyesine mazhar ve millet-i Osmaniyeyi mes'ud ve muzaffer buyursun.''

Yeni veriler

Dardanos Bataryası hakkında mevcut literatürde yer alan bilgiler dışında, Çanakkale Savaşları Enstitüsü tarafından yayımlanan 3. Ağır Topçu Alayı'na ait harp ceridelerinden yeni veriler ortaya çıktı.

Bu veriler, Hasan ve Mevsuf beylerin kişilik tasvirleri, şehit oldukları an ve o an yaşananlar hakkında detaylı bir içerik sunuyor. En dikkati çekici ise 3. Alay Komutanı Yarbay Ömer Zeki Bey imzalı belge. Yeni elde edilen bu belgede, 18 Mart 1915 günü düşmanın ''cehennemi ateşlerine'' karşı cansiperane savunurken şehit olan Dardanos Bataryası Komutanı Hasan Efendi ve Takım Zabiti Mevsuf efendilerin aile ve efradının maddi anlamda darlık yaşamaması için icap eden dul ve yetim maaşlarının tahsis edilmesini içeriyor.

Belge içinde yer alan tabloda 2 şehidin de medeni halleri, aile fertleri ve ayrıntılı, açık hane adresleri yer alıyor.

Hibya Haber Ajansı